Na początku 2015 roku wejdzie w życie ustawa zmieniająca zasady ustalania podstawy do wyliczania wysokości zasiłku macierzyńskiego. Kobiety prowadzące działalność gospodarczą nie będą mogły liczyć już na wysoki zasiłek, jeśli przed urodzeniem dziecka krótko podlegały ubezpieczeniu chorobowemu. 

 

Obecne zasady ustalania podstawy zasiłku chorobowego

Ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących działalność gospodarczą ma charakter dobrowolny, a jego wysokość przedsiębiorca w pewnych granicach może ustalać sam. Jeśli opłacasz składki na zasadach ogólnych, możesz przyjąć podstawę tego ubezpieczenia w wysokości od 2.247,60 zł do 9.365,00 zł (60% przeciętnego wynagrodzenia lub więcej, ale maksymalnie 250% jego wysokości). Natomiast jeśli składki na ubezpieczenia społeczne opłacasz na preferencyjnych zasadach, podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe wynosi minimum 504,00 zł (30% minimalnego wynagrodzenia). W tym przypadku górna granica to również 9.365,00 zł.

Dla wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przyjmuje się zadeklarowany przychód z okresu 12 miesięcy kalendarzowych, w których były opłacane składki na ubezpieczenie chorobowe. Jeżeli okres opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe jest krótszy niż 12 miesięcy, to do wyliczenia kwoty zasiłku macierzyńskiego brana jest pod uwagę średnia podstawa w krótszym okresie, czyli jeśli przyszła mama przystąpi do ubezpieczenia chorobowego nawet na miesiąc przed urodzeniem dziecka, podstwą wyliczenia zasiłku macierzyńskiego będzie tylko ten jeden miesiąc.

W praktyce wygląda to tak, że jeśli będąc w ciąży zarejestrujesz działalność gospodarczą co najmniej miesiąc przed porodem i zapłacisz terminowo obowiązkowe składki, w tym dobrowolą chorobową od maksymalnej podstawy wymiaru jaką możesz zadeklarować (czyli wspomniane wcześniej 9.365,00 zł), to po urodzeniu dziecka możesz nawet przez rok pobierać zasiłek macierzyński w wysokości 80% świadczenia, czyli sporo ponad 5 tys. zł (od ok. 6,6 tys. zł maksymalnej wysokości). Oznacza to, że po bardzo krótkim okresie ubezpieczenia chorobowego z deklarowaną w tym okresie wysoką podstawą wymiaru składki następuje długi okres pobierania zasiłku, w adekwatnej do podstawy wymiaru składki wysokości zasiłku. ZUS musi wtedy przyjąć do wyliczenia zasiłku macierzyńskiego tę kwotę, od której płaciłaś za ten czas składkę chorobową. Nie masz przy tym obowiązku opłacania składkek na ubezpieczenie chorobowe przez dłuższy okres, bowiem w tej sytuacji nie ma zastosowania tzw. okres wyczekiwania, niezbędny do uzyskania prawa do zasilku chorobowego.

Taki sposób obliczania podstawy zasiłku stawia w gorszym położeniu te przyszłe mamy, które prowadzą firmę od dłuższego czasu i podwyższają podstawę wymiaru składek do maksymalnego poziomu po tym, jak dowiadują się, że są w ciąży. Dla nich zasiłek macierzyński oblicza się biorąc pod uwagę podstawę składek opłaconych za ostatnie 12 miesięcy prowadzenia firmy, a więc i za okres, w którym opłacały niższe skladki, tak jak to bywa często w praktyce. A wiadomo, że im płacone składki są niższe, tym niższa jest podstawa wymiaru do wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

 

 

Wysokość zasiłku macierzyńskiego po zmianach

Od 2015 roku zmianie ulegną przepisy wskazujące, od jakiej podstawy ZUS wylicza ten zasiłek. Dotkną one przede wszystkim przedsiębiorców, którzy przed uzyskaniem zasiłku opłacaliby składkę chorobową przez okres krótszy niż 12 miesięcy, ale od wyższej podstawy niż najniższa. Celem zmian jest uśrednienie podstawy wymiaru składki i w konsekwencji podstawy wymiaru zasiłku w przypadku krótkiego okresu ubezpieczenia chorobowego i zadeklarowanego przychodu, przekraczającego najniższą podstawę wymiaru.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego dla wszystkich przedsiębiorców obliczana będzie z 12 – miesięcznej średniej, nawet jeśli kobieta prowadziła działalność tylko miesiąc przed porodem. Do średniej za miesiące, w których działalność nie była prowadzona, będzie wliczana podstawa wymiaru składek wynosząca 60% przeciętnego wynagrodzenia (2.379,60 zł w 2015 r.), czyli ta którą opłaca większość przedsiębiorców. Z kolei za miesiące, w których zadeklarowany przychód był wyższy niż najniższa podstawa wymiaru składek, średnia będzie zwiększana o tą różnicę.

W celu wyliczenia wysokości zasiłku, ktory otrzymasz "na rękę" należy od 12 – miesięcznej średniej odjąć składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 13,71% podstawy, a następnie zmniejszyć o wysokość podatku dochodowego. Ostateczny wynik uzależniony jest od złożonej przez Ciebie deklaracji. Zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru za okres tzw. podstawowego urlopu macierzyńskiego (20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka) i dodatkowego urlopu macierzyńskiego (6 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka). Jeśli zdecydujesz się także na wykorzystanie urlopu rodzicielskiego, ZUS naliczy na czas tego drugiego urlopu zasiłek  w wysokości 60% podstawy wymiaru. Ale możesz wnioskować także o zasiłek macierzyński, ktory wyniesie 80% podstawy wymiaru za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego – w takim przypadku na urlopie rodzicielskim zasiłek będzie wynosil także 80%.

 

Wysokości zasiłku macierzyńskiego w 2015 roku, w trzech wariantach zadeklarowanego przychodu (podstawy od której obliczane są składki ubezpieczeniowe):

• najwyższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe 9.915,00 zł,
• 50% najwyższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe 4.957,00 zł
• najczęściej stosowanej podstawy, czyli 60% przeciętnego wynagrodzenia 2.379,60 zł, 

oraz przy założeniu, że:

• przez piewszych 6 miesięcy nie opłacasz składek (w czasie prowadzenia działalności gospodarczej, przed urodzeniem dziecka, opłaconych zostalo 6 składek chorobowych),
• zadeklarowałaś pobieranie zasiłku przez cały rok (80%) przedstawiłem w zestawieniu poniżej.

 

 

Warto jeszcze przyjrzeć się, jaka jest "kasowa" rożnica pomiędzy wydatkami na składki ubezpieczeniowe i zdrowotne w obecnym i przyszłym roku, a przychodami w postaci zasiłku macierzyńskiego, przy założeniu, że:

• skladki opłacane były (będą) przez 6 miesięcy i różnych podstawach ich wymiaru,
• stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne w 2015 roku są na takim poziomie jak w 2014 roku.

 

 

Jak widać z porównania, największa różnica między wydatkami na składki ubezpieczeniowe a wpływami w postaci zasiłku występuje w 2014 roku w przypadku opłacania składek od najwyższej podstawy. Gdyby przyjąć możliwe, skrajne rozwiązanie opłacania składek tylko przez jeden miesiąc i pobierania zasiłku przez cały rok, korzyść byłaby jeszcze większa. W miarę zmniejszania podstawy zasiłku macierzyńskiego, a tym samym wysokości opłacanych składek na ubezpieczenie społeczne, różnica między sumą zasiłku rocznego netto a sumą opłaconych składek ZUS maleje. W 2015 roku, w wyniku uśrednienia podstawy wymiaru zasilku macierzyńskiego różnica ta nie jest już tak duża. Aby otrzymywać możliwie najwyższy zasiłek "na rękę", czyli w 2015 roku około 5,6 tys. zł, kobieta prowadząca działalność będzie musiała opłacać maksymalne składki przez cały rok. Obecnie opłacając maksymalne skladki za jeden miesiąc, wysokość zasiłku otrzymywana w okresie całego roku to 5,3 tys. miesięcznie. Różnica więc jest znaczna.

 

PAMIĘTAJ  Będąc na urlopie macierzyńskim możesz równolegle prowadzić działalność gospodarczą bez utraty prawa do zasiłku, czyli np. wystawiać dokumenty sprzedaży i uzyskiwać przychody bez żadnych ograniczeń. Nie trzeba w tym okresie opłacać skladek na ubezpieczenia społeczne, za to składka na ubezpieczenie zdrowotne jest nadal obowiązkowa.